Αμερικανική δημοκρατία: Οι τέσσερις απειλές

Του ΝΙΚ. Α. ΣΤΑΥΡΟΥ*

Κάτι ασυνήθιστο αιωρείται φέτος πάνω από το αμερικανικό πολιτικό τοπίο: η πιθανότητα εκλογής ενός προέδρου χωρίς την έγκριση ή υποστήριξη των κυρίαρχων ελίτ.

Οι χρηματοδότες των εκλογικών επιλογών πιάστηκαν στον ύπνο, όταν ένας νέος γερουσιαστής από την πατρίδα του Αβραάμ Λίνκολν, το Ιλινόις, εμβαπτισμένος στον αμερικανικό ιδεαλισμό, έθεσε τα επιχειρήματά του στις μάζες και έφερε σε δύσκολη θέση εκείνους που παγίως αντιμετώπιζαν την προεδρία σαν οικογενειακό προνόμιο. Ο Μπαράκ Ομπάμα κέρδισε το δικαίωμά του να διεκδικήσει την προεδρία στους δρόμους του νότιου Σικάγου. Εκεί είναι που χρησιμοποίησε το πτυχίο της Νομικής του Χάρβαρντ για να αλλάξει τη ζωή των απλών φτωχών ανθρώπων όλων των φυλών και θρησκευμάτων. Ως ο πρώτος Αφροαμερικανός αρχισυντάκτης της Νομικής Επιθεώρησης του Χάρβαρντ, θα μπορούσε να είχε ενταχθεί σε οποιαδήποτε ισχυρό νομικό γραφείο της Γουόλ Στριτ αλλά αρνήθηκε την «τιμή» αυτή και επέλεξε τη δημόσια υπηρεσία. Η τελευταία φορά που συνέβη κάτι αντίστοιχο ήταν το 1860, όταν ο Αβραάμ Λίνκολν αψήφησε το κατεστημένο και άλλαξε την αμερικανική ιστορία.

Ωστόσο μετά τη δολοφονία του Λίνκολν ένα νέο κατεστημένο ανέλαβε το έργο της επιλογής προέδρων. Πέραν ελαχίστων εξαιρέσεων, τα πολιτικά αφεντικά, που συναντώνταν σε δωμάτια γεμάτα καπνό, θα επέλεγαν και θα διηύθυναν επί σκηνής μαριονέτες που κατελάμβαναν τον Λευκό Οίκο. Βάσει των κανόνων που ίσχυαν πριν από το 1948, οι προεδρικές επιλογές ήταν ο τομέας των κεφαλαιούχων που αντιμετώπιζαν τα πολιτικά κόμματα σαν «ιδιωτικές λέσχες». Χρειάστηκε μια απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου το 1953 (Τέρι εναντίον Ανταμς) για να ακυρώσει τους πολιτειακούς νόμους του Τέξας, οι οποίοι απέκλειαν τους μαύρους από τη συμμετοχή στις προκριματικές εκλογές με το πρόσχημα ότι «το Κόμμα των Δημοκρατικών ήταν μια ιδιωτική λέσχη». Αυτό το κομμάτι της Ιστορίας έχει ευτυχώς τελειώσει, αλλά απειλές για την αμερικανική δημοκρατία συνεχίζουν να υπάρχουν. Τουλάχιστον τέσσερις από αυτές τις απειλές δεσπόζουν στον πολιτικό ορίζοντα: το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα, η «βιομηχανία της ασφάλειας», η συντεχνία των επιχειρήσεων της πληροφορίας και η ακαδημαϊκή-βιομηχανική-στρατιωτική συμμαχία.

Ανησυχίες, για τον εκρηκτικό ρόλο του στρατιωτικού-βιομηχανικού συμπλέγματος στην αμερικανική ζωή, εκφράστηκαν αρχικά από μία αυθεντική φωνή από την καρδιά της χώρας, τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ. Τις ανησυχίες αυτές εξέφρασε στην αποχαιρετιστήρια ομιλία προς το έθνος το 1960. Αλλά δέκα χρόνια νωρίτερα, είχε επίσης προειδοποιήσει το έθνος για μόνιμες συμμαχίες. Μόλις ανέλαβε τα καθήκοντά του το 1949, ως πρώτος Ανώτατος Διοικητής του ΝΑΤΟ, ο Αϊζενχάουερ προειδοποίησε για την πιθανότητα της μετάλλαξης τής ιδεολογικής αμυντικής συμμαχίας σε αυτοκρατορική δομή. «Εάν είμαστε ακόμη στην Ευρώπη πέραν των δέκα ετών», είπε, «αυτό το εγχείρημα (ΝΑΤΟ) θα είναι μία αποτυχία». Αλλά στην εποχή μας η Ιστορία πέφτει θύμα μιας τάξης ανελέητων κυνηγών του κέρδους, που δεν έχουν αρχές και δεν σέβονται τις παραδόσεις ή τους πραγματικούς ήρωες. Οι πραγματικότητες που αντιμετωπίζουμε επιβεβαιώνουν τους φόβους του Αϊζενχάουερ. Το ΝΑΤΟ διευρύνεται μέχρι τις πύλες της Μόσχας, οι περιφερειακές του δομές επεκτείνονται στην υφήλιο και οι σύγχρονοι σοφιστές δεν μπορούν να μας πουν ποιος είναι ο εχθρός.

ΟΜπάρακ Ομπάμα κέρδισε έδαφος γιατί επικεντρώθηκε σε μια σημαντική ανησυχία της ανθρωπότητας για το μέλλον της δημοκρατίας, όπως τη γνωρίζουμε. Η σκιά του αμερικανικού στρατιωτικού-βιομηχανικού κατεστημένου πέφτει επάνω σε όλους τους άλλους θεσμούς της χώρας. Ο ετήσιος προϋπολογισμός τού Πενταγώνου είναι μεγαλύτερος από το σύνολο των προϋπολογισμών των 16 μεγαλύτερων στρατιωτικών δυνάμεων του κόσμου. Επιπροσθέτως, έχει υλοποιηθεί ο φόβος της γενιάς του Β' Παγκοσμίου Πολέμου για τη γέννηση αυτοκρατορικών ψευδαισθήσεων από το στρατιωτικό-βιομηχανικό σύμπλεγμα. Σύμφωνα με την έκθεση «Base Structure» (2006) του αμερικανικού υπουργείου Αμυνας, οι ΗΠΑ διατηρούν σύνολο 2.888 στρατιωτικών εγκαταστάσεων μέσα στη χώρα και 843 στρατιωτικές βάσεις εκτός. Το ΝΑΤΟ ιδρύθηκε ως αμυντική συμμαχία για την αντιμετώπιση ενός υπαρκτού και ορατού εχθρού, αλλά έχει μεταλλαχθεί σε παγκόσμια δύναμη αστυνόμευσης μειώνοντας τους εθνικούς στρατούς και καθιστώντας τους υποτελείς της αυτοκρατορίας. Επιπροσθέτως, τα καταστροφικά γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου επέσπευσαν την ενίσχυση της δεύτερης σημαντικότερης απειλής για τη δημοκρατία, τη «βιομηχανία της Ασφάλειας». Η διακήρυξη «πολέμου χωρίς τέλος» κατά της τρομοκρατίας γεννά μια κουλτούρα φόβου και την αποδοχή του «μεγάλου αδερφού» που επιδιώκει το κέρδος, ως φιλάνθρωπου προστάτη.

Ιδιωτικές εταιρείες ασφάλειας και ιδιωτικοί στρατοί ερευνούν την υδρόγειο, αναζητώντας συγκρούσεις και πελάτες. Επιπλέον, τρεις τράπεζες προσωπικών δεδομένων κατέχουν περισσότερα από έξι τρισ. στοιχεία προσωπικών πληροφοριών, έτοιμα προς πώληση στον μεγαλύτερο πλειοδότη και στο χειρότερο κατακάθι. Το παράπονο που ο Ρόμπερτ Ο' Χάροου (Free Press, 2005) διατύπωσε είναι ότι στην εποχή της πληροφορίας η «επιχείρηση της ασφάλειας» τροφοδοτείται από τον φόβο και τη σύρραξη. Και «οι προστάτες» «ξέρουν πού μένεις, την αξία του σπιτιού σου, τα ονόματα των φίλων και της οικογένειάς σου, σε κάποιες περιπτώσεις ακόμη και τι διαβάζεις, όταν η επανάσταση των δεδομένων συναντάται με τις ανάγκες της εθνικής ασφάλειας, δεν υπάρχει μέρος να κρυφτείς». Τα πράγματα δεν θα είχαν προχωρήσει τόσο μακριά αν δύο κρίσιμης σημασίας θεσμοί, ο Τύπος και ο ακαδημαϊκός κόσμος είχαν διατηρήσει την αυτονομία τους, αλλά δεν το έκαναν. Αντιθέτως, και αυτοί έχουν γίνει προεκτάσεις του εμπορικού κόσμου και ψάχνουν «καταναλωτές» σε ολόκληρη την υφήλιο.

Πέντε τραστ μέσων ενημέρωσης σμίγουν συστηματικά πληροφόρηση και ψυχαγωγία. Αλλά στο τέλος, ούτε πληροφορούν ούτε ψυχαγωγούν, απλώς παραπληροφορούν και προπαγανδίζουν. Το πιο σημαντικό είναι ότι έχει καταρρεύσει το τείχος μεταξύ δημοσιογραφίας και εξουσίας. Ως εκ τούτου, οι χθεσινοί μεσάζοντες της εξουσίας μοστράρονται ως «ειδικοί αναλυτές» και επιφανείς δημοσιογράφοι, αναλαμβάνουν θέσεις σε υπουργεία και «ερμηνεύουν» την επίσημη ηλιθιότητα, ολίγον τι ραφιναρισμένη.

Στον ακαδημαϊκό κόσμο ένα διζωνικό σύστημα επαναπροσδιορίζει την έννοια της παιδείας. Ενας εσωτερικός πυρήνας «ελιτιστών διανοουμένων» είναι απασχολημένος με τον υποβιβασμό των μεγαλύτερων πανεπιστημίων πολλών χωρών σε «εργοστάσια διανομής πιστοποίησης τεχνικής γνώσης». Η sέχει αντικαταστήσει την παιδεία και τα αμερικανικά εκπαιδευτικά ιδρύματα έχουν υιοθετήσει εμπορικά χαρακτηριστικά κέρδους σε βάρος της κριτικής σκέψης. Οπως η Coca Cola, έτσι και τα πανεπιστήμια αναζητούν «καταναλωτές» ανά τον κόσμο, με την πρόφαση της «ιδιωτικοποίησης».

Ο τρέχων εκλογικός κύκλος στην Αμερική θα είναι καίριας σημασίας, για να ανατρέψει ό,τι απειλεί τη δημοκρατική μορφή διακυβέρνησης και τις πολιτικές ελευθερίες. Ο Μπαράκ Ομπάμα προσωποποιεί την αναστολή της πολιτικής οπισθοδρόμησης των δύο τελευταίων δεκαετιών, κάτι που εξηγεί την απρόβλεπτη άνοδό του στον πολιτικό ορίζοντα των ΗΠΑ.
* Επίτιμος Καθηγητής Διεθνών Υποθέσεων στο Πανεπιστήμιο Χάουαρντ των ΗΠΑ

Σχόλιο greekpoiticalreview : Δεν συμφωνώ με όλα αλλά πραγματικά είναι πολύ καλή ανάλυση

Πηγή : Enet.gr